Diễn biến thời tiết của nước ta càng ngày càng bất thường, những đợt nắng nóng đang xảy ra trên diện rộng với nhiệt độ năm sau cao hơn năm trước. Trong tình trạng này, chúng ta cần phải trang bị những kiến thức về các bệnh liên quan đến nhiệt và các phòng tránh.

1. Bệnh liên quan đến nhiệt

Việc phơi mình trong khoảng thời gian dài và dưới sức nóng khắc nghiệt có thể gây ra các bệnh lý liên quan đến nhiệt, chẳng hạn như: Kiệt sức do nhiệt, chuột rút do nhiệt và sốc nhiệt (say nắng). Khi cơ thể chúng ta hoạt động để làm mát chính nó dưới cái nóng khắc nghiệt và kéo dài, máu chảy nhiều hơn đến bề mặt làn da và vì thế lượng máu bơm lên não, cơ bắp, và các cơ quan khác trở nên ít hơn. Điều này tác động đến cả sức khoẻ và trí não, và trong một vài trường hợp, điều này đem lại sự nguy hiểm.

Bằng cách giảm thời gian phơi mình trong môi trường nhiệt độ cao và sử dụng các bước đề phòng khác, hầu hết các triệu chứng liên quan đến nhiệt có thể được ngăn ngừa. Những người làm việc trong môi trường nhiệt độ cao và ẩm ướt – chẳng hạn như các nhà máy sản xuất, lò bánh mì, công trường xây dựng trong suốt mùa hè – thường chịu nguy cơ nhiều nhất. Tuy nhiên, kể cả cái nóng dài lâu của buổi chiều tại bãi biển cũng mang lại các vấn đề nếu các dấu hiệu cảnh báo không được quan tâm đúng mức.

Khi được điều trị nhanh chóng, hầu hết mọi người đều hồi phục hoàn toàn khỏi các bệnh do nhiệt. Tuy nhiên, sốc nhiệt có thể dẫn đến chết người nếu không được kiểm soát đúng cách.

2. Nguyên nhân của bệnh do nhiệt

Bệnh lý do nhiệt có thể xảy đến với bất kỳ ai. Những người nghiện rượu mãn tính, người già, trẻ em, người béo phì và những người có sức đề kháng yếu thường có nguy cơ lớn hơn, kể cả những người đang uống một số loại thuốc như thuốc kháng histamin, thuốc chống loạn thần và nha phiến. Độ ẩm cao cũng làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về nhiệt vì nó tác động đến sự tỏa mồ hôi, cách mà cơ thể tự làm mát. Nguyên nhân mắc các bệnh lý về nhiệt có thể chia làm 2 thể chính:

• Kiệt sức do tập thể dục dưới nắng nóng hoặc say nắng.
• Không hoạt động gắng sức nhưng vẫn bị sốc nhiệt.

Các trường hợp nhiệt kiệt sức, chuột rút do nhiệt, sốc nhiệt đều xảy ra khi cơ thể không thể tự làm mát một cách hiệu quả. Nhưng mỗi trường hợp đều có điểm khác biệt nhỏ.

Nhiệt kiệt sức xảy ra khi cơ thể mất đi một lượng lớn nước và muối thông qua việc đổ nhiều mồ hôi và đặc biệt thông qua việc làm lụng hay luyện tập vất vả. Việc mất đi các chất lỏng cần thiết này làm xáo trộn hệ tuần hoàn can thiệp vào các chức năng não bộ. Những bệnh nhân mắc các vấn đề về tim, phổi, thận hoặc đang trong quá trình ăn kiêng Natri có thể đặc biệt dễ mẫn cảm với nhiệt kiệt sức.

Cũng như kiệt sức do nhiệt, chuột rút do nhiệt cũng xảy đến khi cơ thể mất đi lượng chất lỏng và muối lớn. Nhưng chuột rút do nhiệt còn xảy ra kèm theo sự mất đi các chất dinh dưỡng khác như Kali và Magie, đặc biệt xảy ra trong quá trình gắng sức hết mức.

Sốc nhiệt, là bệnh lý về nhiệt nghiêm trọng nhất, xảy ra khi cơ thể chịu đựng sự phơi mình trong cái nóng dài và gay gắt và làm mất đi khả năng tự làm mát. Trong nhiệt độ nóng gay gắt và kéo dài, một bộ phận của não bộ bình thường sẽ điều hoà nhiệt độ cơ thể, và vì thế cơ thể sẽ hạ nhiệt. Những người có các tình trạng bệnh gây sụt giảm khả năng điều tiết mồ hôi của cơ thể – chẳng hạn như xơ cứng bì hoặc u xơ nang có thể có nguy cơ bị sốc nhiệt lớn hơn.

3. Phương pháp điều trị cho các bệnh lý vì nhiệt

Chuột rút vì nhiệt thường được giảm nhẹ bằng cách tránh khỏi cái nóng: Nghỉ ngơi, uống nhiều nước, nước ép đảm bảo vệ sinh thực phẩm, nước uống điện giải; và ăn những món ăn có độ mặn vừa phải. Xoa bóp nhẹ nhàng hoặc bóp mạnh vào những vùng cơ bắp bị chuột rút có thể làm dịu đi các cơn co thắt.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân cần được truyền dịch tĩnh mạch bằng dung dịch có chứa muối. Nếu những cơn chuột rút vì nhiệt không biến mất trong vòng một giờ, hoặc bạn có vấn đề về tim mạch hay đang trong chế độ ăn kiêng mặn, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế.

4. Với tình trạng kiệt sức do nhiệt và sốc nhiệt

Đầu tiên, bạn hãy kêu gọi sự trợ giúp y tế khẩn cấp, điều này rất quan trọng. Sau đó, nếu có thể, hãy cho bệnh nhân uống nước. Nhưng đừng cho uống nếu bệnh nhân đang trong tình trạng đờ đẫn hay đã ngất đi. Tránh sử dụng đồ uống có cồn hay có chứa caffein.

Phương pháp điều trị cơ bản cho kiệt sức do nhiệt là bù dịch và điện giải. Người bệnh nên được chuyển đến vị trí mát mẻ, đặt nằm thẳng hoặc nâng chân cao hơn đầu một ít, và được uống từng ít một nước uống mát và hơi mặn, như nước uống điện giải, nước ép cà chua, nước canh thịt nguội, hoặc các loại nước ép rau và trái cây khác.

Sốc nhiệt thường xảy đến nhanh chóng và có thể gây ra tổn thương não bộ vĩnh viễn hay thậm chí là cái chết nếu không được điều trị kịp thời. Bất kỳ ai bị sốc nhiệt cũng cần được chăm sóc y tế khẩn cấp.

• Trong khi nhân viên y tế đang đến, di chuyển bệnh nhân vào bóng mát hay che phủ họ bằng quần áo hay ga giường ướt. Hoặc có thể cởi bỏ quần áo bệnh nhân và rưới họ bằng nước mát cho đến khi nhân viên y tế có mặt
• Những túi đá chườm có thể được đặt ở các vị trí háng, cổ, nách hoặc được làm mát bằng tay, quạt máy hay máy sấy được điều chỉnh nhiệt độ lạnh (không được sử dụng máy sấy nhiệt độ nóng).
• Nếu có thể, hãy sử dụng nhiệt kế để giám sát nhiệt độ bệnh nhân và dừng việc làm mát nếu nhiệt độ cơ thể của họ đã về mức bình thường.
• Khi đã đến bệnh xá, bệnh nhân đã chịu tình trạng sốc nhiệt sẽ được tiêm dịch truyền tĩnh mạch để điều chỉnh tình trạng mất nước và để cung cấp đầy đủ Natri, Kali. Bệnh nhân còn có thể được tiêm thuốc tĩnh mạch nhằm kiểm soát những cơn co giật hoặc các biến chứng khác, theo dõi tại giường bệnh trong vòng 24 giờ đến một vài ngày.

Nguồn: Bệnh Viện Vinmec

Share

Facebook

Google+

Twitter

Linkedin