Khi mắc bệnh tiểu đường type 2, bạn cần ăn chế độ ăn hỗn hợp đầy đủ gồm protein, carbohydrate và chất béo lành mạnh. Vậy bị tiểu đường nên ăn gì và bị tiểu đường nên kiêng gì để có bữa ăn vừa đầy đủ năng lượng và cân bằng các chất dinh dưỡng?

1. Lên kế hoạch ăn uống

Kế hoạch ăn uống là bản hướng dẫn của bạn ăn khi nào, ăn cái gì và ăn bao nhiêu để đảm bảo dinh dưỡng cần thiết mà vẫn giữ mức đường trong máu trong phạm vi mục tiêu điều trị. Kế hoạch ăn uống hiệu quả cần có bữa ăn ngon và đạt được mục tiêu đường máu, khẩu vị và đủ năng lượng cho các hoạt động, cũng như bất kỳ loại thuốc nào mà bạn đang dùng.

Bạn cần lập kế hoạch cho các bữa ăn thường xuyên, đều đặn để tránh lượng đường trong máu cao hoặc thấp. Carbs (có trong đường, tinh bột và chất xơ), protein, chết béo và chất xơ chứa trong thực phẩm đều ảnh hưởng đến lượng đường trong máu của cơ thể theo những cách khác nhau. Carbs có thể làm tăng lượng đường trong máu nhanh hơn và cao hơn protein hoặc chất béo. Chất xơ có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu, vì vậy các loại carbs có chất xơ trong chúng, như khoai lang sẽ không làm tăng lượng đường trong máu nhanh như các thực phẩm chứa carbs với ít hoặc không có chất xơ, chẳng hạn như soda.

 Đếm lượng carbs

Theo dõi số lượng carbs mà bạn sẽ ăn và đặt giới hạn cho mỗi bữa ăn có thể giúp giữ mức đường trong máu của bạn trong phạm vi mục tiêu điều trị. Vì vậy, bạn cần làm việc với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để tìm hiểu xem bạn có thể ăn bao nhiêu carb mỗi ngày và mỗi bữa ăn, sau đó tham khảo danh sách các thực phẩm phổ biến tại địa phương có chứa carbs và kích cỡ bữa ăn như thế nào.

Một cách khác để quản lý lượng carb mà bạn ăn là sử dụng chỉ số Glycemic (GI). GI xếp loại carb trong thực phẩm từ 0 đến 100 tùy theo mức độ ảnh hưởng của chúng đến lượng đường trong máu. Thực phẩm GI thấp thì cơ thể tiêu hóa và hấp thụ chậm hơn, do đó bạn sẽ no lâu hơn và không có tác động lớn đến lượng đường trong máu. Ngược lại, thực phẩm GI cao thì được tiêu hóa và hấp thu nhanh hơn, dẫn tới ảnh hưởng lớn hơn đến lượng đường trong máu và khiến bạn nhanh đói. Ví dụ:

• GI cao: Bánh mì (trắng và lúa mì), khoai tây nghiền, dưa hấu, nước ép trái cây
• GI thấp: Đậu, gạo lứt, cà chua, sữa chua, táo, sữa

3. Hướng dẫn về GI của thực phẩm

Người bệnh tiểu đường nên chọn thực phẩm có GI thấp đến trung bình. Khi ăn thực phẩm GI cao, nên ăn cùng với thực phẩm GI thấp để cân bằng mức glucose máu. GI của thực phẩm thay đổi khi bạn kết hợp với các thực phẩm khác.

GI của thực phẩm cũng bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố khác, như độ chín của trái cây. Vì vậy, bạn cần phải suy nghĩ nhiều hơn về mức GI của thực phẩm khi sử dụng.

• Nhìn chung, thực phẩm chế biến sẵn đều có lượng GI cao. Ví dụ, nước ép trái cây và khoai tây ăn liền có lượng GI cao hơn cả trái cây tươi và khoai tây nướng.
• Thực phẩm giàu chất béo hoặc chất xơ có xu hướng GI thấp hơn.
• Một số loại thực phẩm cùng họ hàng nhưng có thể có giá trị GI khác nhau. Ví dụ, gạo trắng hạt dài có GI thấp hơn gạo lứt nhưng gạo trắng hạt ngắn có GI cao hơn gạo lứt. Tương tự như vậy, yến mạch ăn liền hoặc kiều mạch ăn liền có chỉ số GI cao, nhưng yến mạch nguyên hạt và ngũ cốc ăn sáng nguyên hạt có GI thấp hơn.
• Khi chọn thực phẩm, mặc dù lành mạnh nhưng bạn cần để ý tới giá trị dinh dưỡng của toàn bộ bữa ăn cũng như GI của thực phẩm.
• Một số thực phẩm GI cao có nhiều chất dinh dưỡng. Vì vậy, cần cân bằng những thực phẩm này với các thực phẩm GI thấp hơn.

Đối với nhiều người mắc bệnh tiểu đường, đếm carb nhằm giúp kiểm soát lượng carbohydrate ở mức lành mạnh. Do đó, người bệnh cần thực hiện đếm carb thường xuyên và kết hợp với việc lựa chọn thực phẩm lành mạnh, duy trì cân nặng khỏe mạnh là đủ để kiểm soát bệnh tiểu đường và giảm nguy cơ biến chứng bệnh tiểu đường.

Nhưng nếu gặp khó khăn trong việc kiểm soát lượng đường trong máu hoặc muốn kiểm soát chặt chẽ hơn, bạn nên nói chuyện với bác sĩ để được hỗ trợ.

4. Phương pháp đĩa thức ăn (The Plate Method)

Bạn thường ăn nhiều thức ăn mà bạn không hề nhận ra. Do đó, các chuyên gia khuyến cáo người bệnh tiểu đường có thể áp dụng phương pháp đĩa thức ăn. Đây là phương pháp đơn giản, trực quan và dễ hiểu nhằm đảm bảo bạn có đủ rau quả không chứa tinh bột (non-starchy vegetables) và protein nạc, hạn chế lượng thực phẩm có hàm lượng carb cao và có khả năng làm tăng đột biến lượng đường trong máu.

Bắt đầu với một đĩa ăn có chiều dài 23cm với:

• Một nửa đĩa với các loại rau không chứa tinh bột, như salad, đậu xanh, bông cải xanh, súp lơ, bắp cải và cà rốt.
• Một phần tư đĩa với protein nạc, như thịt gà, gà tây, đậu, đậu phụ hoặc trứng.
• Một phần tư còn lại với một loại thực phẩm có hạt hoặc tinh bột, chẳng hạn như khoai tây, gạo hoặc mì ống (hoặc bỏ hoàn toàn tinh bột và tăng gấp đôi lượng rau không có tinh bột)

Nguồn: Bệnh Viện Vinmec

Share

Facebook

Google+

Twitter

Linkedin